W ostatnich kilku latach obserwujemy na polskim rynku budowlanym lawinowy wzrost zainteresowania budownictwem drewnianym / szkieletowym. Ta znana od dziesięcioleci w USA oraz Skandynawii technika wznoszenia budynków jednorodzinnych zyskuje na coraz większej popularności w kraju nad Wisłą.
Niestety wokół technologii budownictwa szkieletowego narosło wiele mitów i legend niekoniecznie zgodnych z prawdą. Jednym z nich jest mit o drewnie konstrukcyjnym C-24. Co to jest drewno konstrukcyjne C-24 i czym to się je?
Wiele nieścisłości wyrosło z braku wiedzy u fachowców wykonujących usługi ciesielskie w naszym kraju, tartaków które produkują i sprzedają drewno oraz samych inwestorów, którzy nie posiadają wiedzy fachowej w tym temacie.
Pojęcie drewna konstrukcyjnego w naszym kraju jest dość nowym pojęciem. Przez dziesiątki lat z drewna wykonywano jedynie konstrukcje więźb dachowych opartych na murowanych ścianach. Przy drewnie takim cały proces technologiczny drewna ograniczał się zaledwie do kilku punktów:
Wyręb i pozyskanie tarcicy.
Przetarcie pozyskanego drewna w tartakach na poszczególne sortymenty drewna
Odwiązanie oraz montaż więźby zgodnie z projektem budowlanym przez ekipę ciesielską na budowie
Tworzenie całych konstrukcji budowlanych z drewna wymusiło na przemyśle drzewnym potrzebę stworzenia materiału, który zredukuje bądź wyeliminuje wady drewna jako materiału budowlanego oraz ujednolici jakość.
Suszenie przede wszystkim.
Drewno świeżo pozyskane z lasu może charakteryzować się wilgotnością nawet 120-130%. Drewno konstrukcyjne, aby uzyskać ten tytuł musi zostać wysuszone do wartości 16 - 18%. Dlaczego?
wysuszenie materiału drzewnego zabezpiecza go przed tzw. korozją drewna - szkodliwym działaniem grzybów oraz owadów prowadzącym do destrukcji tkanki drzewnej.
wysuszenie materiału w ściśle kontrolowanych, sterowanych komputerowo warunkach, w specjalnych suszarniach zabezpiecza materiał drzewny przed pękaniem oraz paczeniem się drewna (nierównomierne wysychanie - kurczenie włókien prowadzi do bardzo dużych naprężeń)
wysuszenie materiału drzewnego zwiększa jego wytrzymałość. W określonych warunkach drewno mokre powyżej 30% wilgotności (nie poddane procesowi suszenia w suszarni) posiada tylko 30% wytrzymałości drewna suszonego. Pamiętajmy, że wszystkie wyliczenia wytrzymałościowe konstruktorów / projektantów zawarte w projektach budowlanych dotyczą drewna konstrukcyjnego, ponieważ jego wytrzymałość jest powtarzalna i gwarantowana przez producenta tarcicy.
wysuszony materiał łatwiej się obrabia. Znacznie wolniej tępią się narzędzia.
wysuszony materiał jest łatwiejszy w transporcie. Jest lżejszy oraz zajmuje mniej miejsca ze względu na skurcz spowodowany odparowaniem wody
Po drugie: selekcja
Drewno to materiał anizotropowy czyli niejednorodny w swojej budowie. Od jego budowy wewnętrznej zależy wytrzymałość. Na budowę wewnętrzną drewna wpływa bardzo wiele czynników.
rodzaj drewna (drzewa iglaste diametralnie różnią się budową wewnętrzną od drzew liściastych)
gatunek drewna ( dąb od jesionu będzie różnił się wieloma cechami oraz właściwościami)
klimat (drzewa rosnące w trudnym klimacie charakteryzują się większą wytrzymałością ze względu na mniejsze przyrosty roczne i bardziej zwartą budowę)
gleba
wiek drzewa (drzewa stare mają mniejszą wytrzymałość)
miejsce wzrostu drzewa (drzewa wolnostojące charakteryzują się inną wytrzymałością od drzew rosnących w skupiskach leśnych)
Aby ujednolicić i usystematyzować jakość drewna konstrukcyjnego na zautomatyzowanych liniach produkcyjnych znajdują się skomputeryzowane stacje brakarskie (brakarz - specjalista zajmujący się klasyfikacją jakościową i wymiarową drewna), które odrzucają tarcice nie spełniającą odpowiednich norm. Odpowiedni gatunek oraz rodzaj drewna, przebieg włókien, ilość oraz rodzaj sęków i wiele innych cech fizycznych tarcicy ma wpływ na jej wytrzymałość
Strugani drewna. Ale po co?
Ostruganie drewna konstrukcyjnego niewiele ma wspólnego z jego cechą wizualną. Większość drewna konstrukcyjnego po zabudowaniu w strukturach budynku nie będzie widoczna dla późniejszych jego użytkowników. Dlaczego wiec producenci zadają sobie tyle trudu?
Ochrona przeciwpożarowa - przy ostruganych powierzchniach oraz sfazowanych na okrągło krawędziach płomieniom trudniej jest zainicjować zapłon w takiej tarcicy. Płomienie ślizgają się po powierzchni zwęglając powierzchnie. Ta zwęglona powierzchnia stanowi dodatkową barierę ochronną dla głębiej umiejscowionych włókien drzewnych utrzymujących wytrzymałość konstrukcji. Paradoksalnie drewniana konstrukcja dachowa ma dłuższa wytrzymałość ogniową niż konstrukcje stalowe.
Ostrugane powierzchnie oraz sfazowane krawędzie to także skuteczna bariera dla organizmów atakujących tkankę drzewną - grzybów oraz owadów.
Ostrugana, gładka powierzchnia to także ułatwienie podczas manipulowania tarcicą dla ekip budowlanych.
Po czwarte, ale najważniejsze. Skąd te tajemnicze cyferki?
Drewno konstrukcyjne C-24 to nic innego jak klasa wytrzymałości konkretnego sortymentu drewna. To potwierdzona certyfikatem wytrzymałość, która została przez producenta sprawdzona na każdym produkcje opuszczającym fabrykę i potwierdzona odpowiednią pieczątką. "C" to klasa wytrzymałości dla tarcicy iglastej. Dla tarcicy liściastej to oznaczenie "D". Oznaczenie cyfrowe potwierdza konkretną wytrzymałość tarcicy od C-14 do C-50. Dla drewna konstrukcyjnego oznaczenie C-24 oznacza wytrzymałość na zginanie na poziomie 24 MPa. W Polsce najbardziej popularne to C-24 ewentualnie C-27. Pozostałe klasy są praktycznie niedostępne na krajowym rynku, a ich sprowadzenie ze względu na wysoką cenę jest nieopłacalne.
Poniżej znajduje się link do tabeli klas wytrzymałościowych drewna konstrukcyjnego.
Kiedy drewno jest drewnem konstrukcyjnym
Aby drewno otrzymało miano drewna konstrukcyjnego musi spełniać wszystkie powyższe wymagania:
gatunek - sosna / świerk
wilgotność 16% - 18%
ostrugane z fazowanymi krawędziami
pieczątkę potwierdzającą przejście badania wytrzymałościowego oraz normę, według której zostało wyprodukowane, ewentualnie nazwa producenta.
Niestety na rynku krajowym częstym, nieuczciwym zabiegiem stosowanym ze strony producentów czy sprzedawców materiałów drzewnych jest sprzedawanie zwykłej, nieklasyfikowanej tarcicy, często gatunku III, jako drewna konstrukcyjnego. Również niewielu wykonawców nadąża za rozwojem technologii i materiałów wykorzystywanych w budownictwie.
Czy warto?
Oczywiście jak w większości podejmowania decyzji przy wyborze materiałów znaczącym kryterium jest cena. Ze względu na skomplikowany proces produkcji, a także dużą ilość odpadu oraz niewielki udział produkcji krajowej, ceny drewna konstrukcyjnego są znacznie wyższe od zwykłej tarcicy. Różnica ta często może przekroczyć 100%. Poza oczywistymi cechami jak trwałość, wytrzymałość, ognioodporność jest jeszcze jedna sprawa, która moim zdaniem może przechylić szalę na korzyść drewna konstrukcyjnego. W razie jakiejkolwiek katastrofy budowlanej spowodowanej czynnikami atmosferycznymi (wichura, powódź, itp) jak uszkodzenie ścian budynku, zerwanie dachu, itp ubezpieczyciel z pewnością przyjrzy się materiałom, z których budynek został zbudowany. Przede wszystkim zweryfikuje ich zgodność z projektem budowlanym. Obliczenia wytrzymałościowe dla wszystkich projektów budowlanych są wykonywane wyłącznie dla drewna konstrukcyjnego, gdyż tylko takie drewno zapewnia powtarzalność wytrzymałościową. W przypadku stwierdzenia niezgodności materiałowej przy zerwanym przez wichurę dachu, ubezpieczyciel może zanegować wypłatę odszkodowania.
Konstrukcji ścian czy dachu nie budujemy na rok czy nawet 10 lat. Przy tak wysokich cenach oczekujemy, ze nasze inwestycja starczy minimum na pokolenie - 50 lat i więcej. Aby spełnić oczekiwanie trwałości musimy sięgnąć po materiały gwarantujące wysoką jakość. Bezproblemowa eksploatacja budynku zapewni spokojny sen na lata a zainwestowane w początkowej fazie budowy pieniądze pozwolą uniknąć kosztownych napraw.